استارتاپ ورلدکوین (Worldcoin) که توسط «سم آلتمن» راه‌اندازی شده است، در‌اِزای اسکن چشم، به کاربران به‌طور رایگان رمزارز می‌دهد.
استارتاپ کریپتویی ورلدکوین (Worldcoin) که توسط «سم آلتمن»، مدیرعامل OpenAI، راه‌اندازی شده، به‌دنبال جذب سرمایه ۱۰۰ میلیون دلاری است. Worldcoin توکنی مبتنی بر اتریوم است که نوعی پروژه ابتکاری محسوب می‌شود که به توسعه بازار رمزارزها کمک میکند.
جذب سرمایه ۱۰۰ میلیون دلاری ورلدکوین
به گزارش منابع آگاه، اکنون این استارتاپ قصد دارد از شرکت‌های سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر جذب سرمایه کند. در دور قبلی جذب سرمایه این استارتاپ شرکت‌های نامداری حضور داشتند که نام بنیان‌گذار صرافی FTX و بنیان‌گذار لینکدین در بین آن‌ها دیده می‌شد. همچنین شرکت‌های دیگری همچون کوین‌بیس، دیجیتال کورنسی گروپ و مالت‌کوین در دور قبلی جذب سرمایه مربوط به ماه اکتبر حضور داشتند. حالا صحبت از سرمایه‌گذاری ۱۰۰ میلیون دلاری است که رقم قابل‌توجهی محسوب می‌شود.
بلومبرگ هفته گذشته در گزارشی به این موضوع اشاره کرد که به‌دلیل وضع برخی قوانین، این استارتاپ فعالیت خود را در ۷ کشور متوقف کرده است. داوطلبان برای شرکت در این پروژه لازم است گوشی هوشمند داشته باشند تا بتوانند در آن شرکت کنند. همچنین کاربرانی که موبایل تاشو دارند، هنوز نمی‌توانند وارد این پروژه شوند.
سه رسانه اروپایی تحقیقات گسترده‌ای را روی دیجی‌کالا و سرمایه‌گذارهای خارجی آن انجام داده‌اند که به سؤالات مطرح‌شده پیرامون این شرکت پاسخ می‌دهد.
تحقیقات رسانه‌های اروپایی درباره دیجی‌کالا و سرمایه‌گذارهای خارجی آن نشان می‌دهد شرکت بین‌المللی IIIC وجود خارجی داشته و در اکوسیستم استارتاپی ایران بیش از 270 میلیون یورو سرمایه‌گذاری کرده است. همچنین طی بررسی‌های صورت‌گرفته، سندی دال بر وابستگی حاکمیتی دیجی‌کالا یا سرمایه‌گذارهای آن به‌دست نیامده است. در ادامه این گزارش اطلاعات جالبی درباره صندوق IIIC و رویکرد بین‌المللی به اکوسیستم استارتاپی ایران نیز وجود دارد.
فایننشال دیلی (Financieele Dagblad) یکی از روزنامه‌های اقتصادی معتبر هلند است که به‌تازگی همراه با پلتفرم روزنامه‌نگاری تحقیقی Investico و روزنامه مطرح اقتصادی بلژیکی De Tijd تحقیقات گسترده‌ای را روی دیجی‌کالا و سرمایه‌گذاران خارجی آن انجام داده است.
مقاله آن‌ها براساس گفت‌وگو با چند ده سهامدار گردآوری شده است، اما دیجی‌کالا و سرآوا اعلام کردند که به‌دلیل قوانین رسانه‌ای در ایران قادر به پاسخ‌گویی به سؤالات این رسانه‌ها نیستند و لذا گزارش مربوطه بدون اظهارنظر مجموعه‌های داخلی منتشر شده است.
در این گزارش که توسط فایننشال دیلی منتشر شده، آمده است که یک گروه سرمایه‌گذار اروپایی متشکل از خانواده میلیاردر بلژیکی اسپولبرگ (De Spoelberch)، چند صد میلیون یورو در رقیب منطقه‌ای آمازون در ایران، یعنی دیجی‌کالا، سرمایه‌گذاری کرده‌اند. به اعتقاد این روزنامه، این سرمایه‌گذاری یک موقعیت طلایی محسوب می‌شود که اکنون به‌خاطر مسائل مختلف، در یک بن‌بست سیاسی گرفتار شده است.
فایننشال دیلی گزارش می‌دهد گروهی از سرمایه‌گذاران اروپایی که یکی از آن‌ها صندوق سرمایه‌گذاری ثروتمندترین خانواده بلژیکی است، در کشور هلند شرکتی به ثبت رساندند که از فرصت طلایی سرمایه‌گذاری در ایران بهره‌مند شوند.
آن‌ها با یک بازار بزرگ نوظهور با حدود 80 میلیون جمعیت و ضریب نفوذ 80درصدی دسترسی به اینترنت روبه‌رو بودند که به‌تازگی شکوفا شده بود. در همین راستا، حدود 270 میلیون یورو را سال 2016 (پیش از خروج آمریکا از برجام) در اکوسیستم استارتاپی ایران سرمایه‌گذاری کردند.
این تعاونی سرمایه‌گذاری بین‌المللی اینترنتی (International internet investment cooperatief) حدود 33 درصد سهام دیجی‌کالا و 15.5 درصد سهام گروه کافه بازار و دیوار را در اختیار گرفت.
نسخه فارسی‌شده از تصویر فوق که در گزارش تحقیقی نشریه فایننشال دیلی منتشر شده است.
در این گزارش همچنین ساختار شرکت IIIC مورد بررسی قرار گرفته است؛ صندوق «پستاشیو» متشکل از 50 سرمایه‌گذار از لندن با سهم 37درصدی، شرکت سهامی عام پامگرنت متشکل از 400 سرمایه‌گذار اروپایی با سهم 29درصدی، شرکت سرمایه‌گذاری فوباس با مالکیت «سعید رحمانی» و سهم 13درصدی، صندوق ورلینوست خانواده اسپولبرگ با سهم 12درصدی و شرکت سرمایه‌گذاری گاروست متعلق به «آرین بکر»، مؤسس بزرگترین پلتفرم مارکت‌پلیس لهستان، با سهم 9درصدی اعضای این شرکت را تشکیل می‌دهند.
به گفته سخنگوی IIIC، این شرکت در 2015 به‌منظور سرمایه‌گذاری در بخش فناوری ایران با توجه به چشم‌انداز توافق برجام تأسیس شد. البته شرایط در سال 2018 دستخوش تغییراتی اساسی شد. رعایت مستمر قوانین تحریمی و استقلال شرکت‌ها در ایران همواره از مهم‌ترین اولویت‌های این شرکت بوده است. همچنین علی‌رغم تحولات فعلی، IIIC همچنان به آینده ایران و آینده اقتصاد دیجیتال این کشور باور دارد و به تعهداتش به کارآفرینان محلی وفادار باقی مانده است.
به گزارش این روزنامه هلندی، سرمایه‌گذاران IIIC برای صحبت در مورد سرمایه‌گذاری‌شان در ایران بسیار محتاط‌‌اند. آن‌ها می‌گویند هیچ تمایلی ندارند تا درگیر جنگ رسانه‌ای بین ایران و غرب شوند.
این درحالی است که دیجی‌کالا از سوی گروهی به همکاری با نهادهای حاکمیتی ایران متهم می‌شود و از سوی دیگر، فشارهایی نیز در برخی اقشار وجود دارد که دیجی‌کالا را ابزار دخالت غربی‌ها در کشور می‌پندارند.
یکی از سهامداران IIIC به فایننشال دیلی گفته است تفاوتی ندارد چگونه به این اتهامات پاسخ دهید؛ شرایط به‌قدری دوقطبی است که از هر دو طیف مورد حمله قرار می‌گیرید.
در تحقیقات صورت‌گرفته از سوی این رسانه هلندی نیز هیچ مدرکی دال بر اثبات اینکه دیجی‌کالا با نهادهای حاکمیتی ایران همکاری کرده و داده‌های خصوصی معترضان را در اختیار آن‌ها قرار داده است، وجود ندارد؛ موضوعاتی که طی ماه‌های اخیر درباره آن‌ها ادعاهایی مطرح شده است.
همچنین به گفته یکی از سرمایه‌گذاران به این روزنامه، دیجی‌کالا تاکنون اطلاعات کاربرانش را در اختیار نهادهای امنیتی قرار نداده. در این گزارش آمده است که این نهادهای حاکمیتی هیچ‌گونه کنترل مالی یا نفوذ در دیجی‌کالا ندارند.
در بخش دیگری از این گزارش خارجی، به تلاش‌های سرآوا به‌منظور عرضه اولیه سهام دیجی‌کالا و سایر شرکت‌های پورتفوی خود در بازار بورس اشاره می‌شود که بنا به دلایلی جلوی آن گرفته شده است. گفته شده با روی‌کارآمدن ترامپ و وضع تحریم‌های جدید علیه ایران، اوضاع تغییر پیدا کرده است.
مجموعه این رخدادها دلیلی برای سرمایه‌گذاران به‌منظور تغییر ساختار سهامداری می‌شود. سهامداران ایرانی سهام خود را با سرمایه‌گذاران IIIC در سرآوا مبادله می‌کنند. با این اقدام، اروپایی‌ها از طریق IIIC به‌طور مستقیم در دیجی‌کالا سهامدار می‌شوند. با تجدید ساختاری که در سال 2019 تکمیل شد، آن‌ها امیدوارند که سرمایه‌گذاری‌ها از تشدید احتمالی تحریم‌های اروپا در امان بماند.
روزنامه FD می‌نویسد فشار نهادها روی سرآوا با دستگیری (مجدد) مدیر امور خارجی این شرکت، «عماد شرقی»، در ژانویه 2021 به اتهام جاسوسی و گردآوری اطلاعات نظامی اوج می‌گیرد. این روزنامه بیان میکند که براساس اعلام برخی منابع، رحمانی نیز از تهران به لندن رفته است و جرئت بازگشت به کشورش را ندارد. به گزارش این روزنامه، «سعید رحمانی» در گفت‌وگوی خود با این رسانه مدعی شده است که به جاسوسی برای دولت‌های غربی متهم شده؛ اتهامی که وی صریحاً آن را تکذیب میکند. وی تمایلی به توضیحات بیشتر درخصوص تبعیدش ندارد.
به نوشته این روزنامه، دو کارشناس مسائل تحریم که ساختار مالی IIIC را برای کمک به نگارش این گزارش موشکافی کرده‌اند، معتقدند که ساختار مورد استفاده در شرکت تریپل آی‌سی منطبق با قوانین تحریمی اروپایی و مجاز است.
یکی از این کارشناسان به روزنامه FD گفته است که در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاران غربی به‌دلیل ترس از تحریم‌های آمریکا از سرمایه‌گذاری در ایران اجتناب کرده‌اند. علاوه‌براین، به گفته این کارشناس، بانک‌ها ممکن است احتیاط کنند و ارائه خدمات خود را به مشتریانی که «با ایران مراوده‌ای دارند»، متوقف کنند. منابعی به این روزنامه گفته‌اند که تراست‌های بزرگ نیز دیگر با مشتریان یا ساختارهای ایرانی کار نمی‌کنند. IIIC از سال 2016 توسط یک دفتر تراست به نام PraxisIFM از آمستردام اداره می‌شود. این تراست به سؤالات فایننشال دیلی پاسخی نداده است.
نویسندگان این گزارش اینکه چگونه سرمایه‌گذاری‌های اروپایی‌ها در دیجی‌کالا در آینده محفوظ بماند را نامشخص دانسته‌اند. منابع متعددی می‌گویند که در سال 2023 به‌دلیل شرایط سیاسی ایران برای این سهام خریداری وجود ندارد و احتمال گشایش روابط سیاسی ایران و غرب فعلاً صفر به‌نظر می‌رسد.
یکی از دست‌اندرکاران ابتدایی این سرمایه‌گذاری البته نگاهی دیگر دارد: «بااین‌حال ما همچنان امیدوار هستیم که روزی برسد که درهای ایران دوباره باز شود.»
به اعتقاد او، دیجی‌کالا فانوسی در دنیای فناوری ایران بود؛ فانوسی که می‌تواند دوباره نورانی شود.
از آنجایی که سرمایه‌گذاری اروپایی‌ها در ایران حساس و زیر ذره‌بین است، یکی از سرمایه‌گذاران IIIC به نام Verlinvest (ورلینوست) بلژیکی پیش‌تر آن را علنی نکرده است. به گزارش این روزنامه هلندی، ورلینوست برخلاف دیگر سرمایه‌گذاری‌هایش که روی وبسایت آن اعلام شده، سرمایه‌گذاری در دیجی‌کالا را اعلام نکرده است. ضمن بررسی‌های بیشتر این روزنامه، گزارش‌های سالانه ورلینوست تنها مشارکت آن در IIIC را از طریق شرکت کوفینترا (Cofintra) در سال 2020 میلادی بیان میکند، اما توضیح بیشتری یا اشاره به ایران در گزارش نیامده است.
روزنامه هلندی می‌نویسد در بررسی‌های خود از تراکنش‌های مالی داخلی شرکت و پرداخت‌های IIIC دست یافته است. شرکت کوفینترا از طرف صندوق سرمایه‌گذاری ورلینوست متعلق به ثروتمندترین خانواده بلژیک، یعنی اسپولبرگ است که یکی از سهامداران عمده ای‌بی اینبو (AB InBev)، بزرگترین شرکت آبجوی دنیا، بوده در IIIC سرمایه‌گذاری کرده است.
فایننشال دیلی در تحقیقات خود «سعید رحمانی» را به‌عنوان یکی از افراد مؤثر در سرمایه‌گذاری خارجی در ایران معرفی میکند. او کارآفرینی ایرانی با تابعیت بریتانیا است که همزمان با مذاکرات برجام به ایران سفر کرد.
رحمانی در آن سال‌ها یکی از مدیران ارشد شرکت نسپرس (Naspers) بود و با مأموریت بررسی امکان سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های ایرانی از سوی این شرکت، به زادگاهش بازگشت. نسپرس یک شرکت بزرگ رسانه‌ای متعلق به آفریقای جنوبی است که در شرکت‌های تکنولوژی سراسر دنیا [همچون تنسنت چین، مالک وی‌چت] سرمایه‌گذاری کرده.
در آن دوران به دلایل شرایط تحریم و بالاگرفتن تنش‌های سیاسی ایران و غرب، نسپرس علی‌رغم تحقیقاتش، جرئت سرمایه‌گذاری در ایران را پیدا نمی‌کند. بااین‌حال رحمانی که شخصاً استارتاپ‌های ایرانی را بررسی کرده بود، پس از مخالفت نسپرس برای سرمایه‌گذاری در ایران، از نسپرس جدا می‌شود، به ایران می‌آید و شرکت سرمایه‌گذاری جسورانه «سرآوا» را به کمک سرمایه‌گذاران ایرانی تأسیس میکند تا در استارتاپ‌های تکنولوژی‌محور ایران سرمایه‌گذاری کند.
به گزارش دیجیاتو، رحمانی در سال 1391 توانست سرمایه‌گذاران بخش خصوصی ایران را متقاعد به سرمایه‌گذاری در بخش استارتاپی کند و تا سال 1394، درمجموع 25 میلیارد تومان تعهد سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های منتخب توسط سرآوا انجام شد. سرآوا در اسفند 1391 متعهد به سرمایه‌گذاری 13 میلیارد تومانی (5 میلیون دلار در آن زمان) روی دیجی‌کالا شد که تا سال 1394 این امر صورت گرفت.
طبق گزارش فایننشال دیلی، بااین‌حال رحمانی اهمیت جذب سرمایه و دانش خارجی به‌منظور سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های ایرانی را می‌دانست. او شخصاً با تلاش خود سرمایه‌گذاران مجرب اروپایی را به سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های ایرانی دعوت کرد که نتیجه آن به سرمایه‌گذاری IIIC ختم شد؛ یک سرمایه‌گذاری بین‌المللی که حالا با مشکلات مختلفی روبه‌رو است و باعث به‌وجودآمدن فشارهایی به مجموعه دیجی‌کالا شده. این روزنامه هلندی سعی کرده است در گزارش خود که خلاصه بخش‌هایی از آن در مقاله بالا روایت شد، به این مشکلات و ریشه آن بپردازد.
مسعود طباطبایی به گروه دیجی‌کالا می‌آید تا در قدم اول قائم مقام و پس از مدتی مدیرعامل دیجی‌کالا شود.
شنیده‌های تاسیامگ حاکی از آن است که گروه دیجی‌کالا یکی از مهره‌های کلیدی گروه اسنپ را جذب کرده است. «مسعود طباطبایی»، مدیرعامل اسنپ اکسپرس، به زودی به گروه دیجی‌کالا می‌رود. او در قدم اول از ابتدای سال ۱۴۰۲ «قائم مقام» و پس از مدتی احتمالا «مدیرعامل» دیجی‌کالا خواهد شد.
مسعود طباطبایی اکنون به عنوان قائم مقام مدیرعامل به دیجی‌کالا رفته است.
طباطبایی سال ۹۶ مدیرعامل جاباما و سپس مدیرعامل گروه علی بابا به عنوان بزرگترین استارتاپ حوزه سفر در کشور شد. او در پایان سال ۱۳۹۹ به گروه اسنپ رفت و در جایگاه «معاون توسعه کسب‌وکار» و «مدیرعامل اسنپ اکسپرس» قرار گرفت. حال باید دید حضور طباطبایی در دیجی‌کالا چه تغییراتی در این فروشگاه اینترنتی به وجود خواهد آورد.
همچنین شنیده می‌شود که حمید و سعید محمدی، بنیان‌گذاران و مدیران ارشد دیجی‌کالا که یکی از بزرگترین فروشگاه‌های اینترنتی خاورمیانه را ساخته‌اند، پس از مدیرعامل شدن طباطبایی (احتمالا در همان سال ۱۴۰۲) تمرکز ویژه‌ای روی کلیت گروه دیجی‌کالا خواهند داشت؛ مجموعه‌ای از شرکت‌ها که در سال‌های اخیر تبدیل به یکی از قدرتمندترین هلدینگ‌های دیجیتالی و استارتاپی کشور شده است.
با این حال خود فروشگاه اینترنتی دیجی‌کالا اکنون با ۴۰ میلیون کاربر فعال ماهانه، بیش از ۹ میلیون تنوع محصولی و از همه مهم‌تر، ۳۰۰ هزار فروشنده در این پلتفرم که میانگین درآمدی چند دهه میلیون تومانی در ماه دارند به مدیرعامل بعدی سپرده می‌شود؛ پلتفرمی که اگر به خاطر تحریم‌ها نبود، پتانسیل تبدیل شدن به یکی از بازیگران جدی در منطقه را داشت و حتی بعید نبود می‌توانست در همین هدف با آمازون یا نمایندگانش وارد همکاری و تعامل تجاری شود.
در واقع سال آینده پلتفرم دیجی‌کالا به عنوان یک فروشگاه اینترنتی بالغ و البته کم‌رقیب به مدیر بعدی تحویل می‌شود. در این میان شاید مهم‌ترین مسئولیت مدیرعامل جدید، هدایت دوران گذار دیجی‌کالا از بلوغ به جوانی و البته مدیریت عرضه سهام آن در بازار بورس باشد.
تعدیل نیرو یکی از تبعات موج فیلترینگ اخیر است که بارها نسبت به آن هشدار داده شده، اما نهادهای تصمیم‌گیر زیاد آن را جدی نمی‌گیرند.
هلدینگ صبا ایده که مالکیت آپارات، فیلیمو، سینماتیکت و چند پلتفرم دیگر را در اختیار دارد، دست به تعدیل نیرو زد. صباایده با حدود پنجاه نیروی استخدامی این مجموعه و چندین نفر از تولیدکنندگان محتوایی که به صورت پروژه‌ای با این هلدینگ همکاری داشتند قطع همکاری کرده است. آنطور که برخی از کارمندان تعدیل شده به تاسیامگ گفتند، این تعدیل نیرو، تصمیمی بسیار ناگهانی بوده و پرسنل این شرکت انتظار چنین رویکردی را از صباایده نداشته‌اند.
بیش از دو ماه از فیلتر اینستاگرام، واتساپ و محدودیت‌های اینترنتی می‌گذرد و این موضوع اثرات مستقیم و غیرمستقیمی بر کسب‌وکارها داشته است. تعدیل نیرو در بسیاری از شرکت‌ها یکی از تبعات موج فیلترینگ اخیر است که بارها نسبت به آن هشدار داده شده، اما نهادهای تصمیم‌گیر زیاد آن را جدی نمی‌گیرند.
در همین راستا هلدینگ صباایده، برخی از سرویس‌های دیجیتال مارکتینگ خود تعطیل و نیروهای مربوطه را تعدیل کرده است. براساس گزارشی که سایت آی تی ایران منتشر کرد، سرویس‌های شورند و تیک‌آبی تعطیل و با نیروهای این سرویس‌ها قطع همکاری شده است.
به گزارش تاسیامگ «تیک آبی» مرداد سال جاری به عنوان پلتفرم آنالیز شبکه اجتماعی اینستاگرام با هیاهوی بسیار فعالیت خود را آغاز کرده بود. شورند نیز پلتفرمی هوشمند مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی بود که به کسب‌وکارها برای مدیریت بهتر تبلیغات کمک می‌کرد.
پیگیری های تاسیامگ حکایت از این دارد که سینماتیکت که یکی دیگر از زیرمجموعه‌های صباایده است هم مجبور به خداحافظی با تیم سوشال مدیای خود شده است. اگرچه شرایط حاکم بر کشور و کاهش فروش سینماها نیز در این تصمیم بی‌تأثیر نبوده است.
پیگیری تاسیامگ از روابط عمومی و مدیران هلدینگ صباایده برای دریافت اطلاعات بیشتر به سرانجام نرسید.
اگرچه فیلترینگ گسترده مشخصا به بسیاری از کسب‌وکارها آسیب زده اما نمی‌توان گفت این موضوع چقدر درباره صباایده و تصمیم به تعدیل نیرو در این هلدینگ صادق است. بزرگترین محصولات صباایده یعنی آپارات و فیلیمو، نسخه‌هایی بومی‌سازی شده از یوتوب و نت‌فلیکس هستند. به هیچ عنوان نمی‌توان منکر موفقیت این پلتفرم‌ها در دهه اخیر شد اما از طرفی این پرسش هم مطرح است که در صورت در دسترس بودن نمونه‌های بین‌المللی، نسخه بومی تبدیل به غول امروزی می‌شد یا خیر. به نظر می‌رسد تعدیل حدود ۵۰ نفر در صباایده مخصوصا در حوزه مارکتینگ و شبکه‌های اجتماعی، بیشتر از اینکه حاصل فیلترینگ باشد، نتیجه‌ی شرایط فعلی و سیاست سکوت برندها در شبکه‌های اجتماعی است.
مشاغلی همچون دیجیتال مارکتینگ تا همین دو ماه پیش نه تنها در گروه مشاغل پردرآمد قرار داشت، بلکه ظرفیت حضور افراد در شرکت‌های بزرگ و استارتاپ‌های پویا را هم فراهم کرده بود. حال تغییر شرایط و البته فیلترینگ گسترده، جریان مسیر شغلی را تغییر داده و همان شغل‌هایی هم که توسط بخش خصوصی و حتی به شکل خوداشتغالی ایجاد شده بود، در مرز نابودی قرار گرفته است.
حتی ادامه فعالیت استارتاپ‌ها نیز چشم‌انداز روشنی نداشته و هیچ بعید نیست تا چند صباحی دیگر، خبر تعطیلی کسب‌وکارهای بسیاری از اکوسیستم استارتاپی کشور به گوش برسد.
مدیرعامل بورس تهران اعلام کرد ضوابط اختصاصی پذیرش سهام شرکت‌های نوپا (استارتاپ) و فعال در حوزه اقتصاد دیجیتالی، امروز به بورس تهران ابلاغ شده است. این ضوابط در 9 ماده تنظیم شده است که ابتدا ...
مدیرعامل بورس تهران اعلام کرد ضوابط اختصاصی پذیرش سهام شرکت‌های نوپا (استارتاپ) و فعال در حوزه اقتصاد دیجیتالی، امروز به بورس تهران ابلاغ شده است. این ضوابط در 9 ماده تنظیم شده است که ابتدا شرایطی را برای استارتاپ دانستن یک شرکت تعیین کرده است. اخذ تعهد از مدیران و سهامداران، ارائه مستنداتی درباره امنیت سامانه‌ها، نحوه عرضه اولیه شرکت از جمله دیگر موارد مشخص شده در این مصوبه است.براساس ضوابط تعیین شده، سهام استارتاپ‌ها برای ضمانت اجرای دستورالعمل‌ها، به عنوان وثیقه تا زمانی مشخص نزد سازمان بورس خواهد ماند.
ضوابط اختصاصی پذیرش سهام استارتاپ‌ها به عنوان پیوست هفتم دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار، در جلسه مورخ 21 اردیبهشت هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار تصویب و در تاریخ 9خرداد به بورس تهران ابلاغ شده است. «محمود گودرزی»، مدیرعامل بورس تهران با بیان این خبر گفت:
«بورس اوراق بهادار تهران آمادگی خود را برای بررسی درخواست‌های پذیرش سهام این شرکت‌ها اعلام میکند؛ چرا که این امر گام مهمی در تحقق شعار سال 1401 در حوزه دانش بنیان است.»
او این مصوبه را یک تحول اساسی در حوزه پذیرش سهام، به ویژه پذیرش سهام شرکت‌های داده محور در بورس تهران دانسته و وعده داد پیگیری‌های لازم برای ایجاد تابلوی معاملاتی اختصاصی این دسته از شرکت‌ها را انجام خواهند داد. موضوعی که بایستی به تایید سازمان بورس و اوراق بهادار برسد.
این ضوابط و شرایط اختصاصی پذیرش سهام استارتاپ‌ها در 9 ماده تنظیم شده است. شرکت‌هایی که تاییدیه کارگروه ساماندهی مراکز نوآوری و رویدادهای کارآفرینی را دارند برای پذیرش در هر یک از بازارهای بورس و فرابورس، علاوه بر شرایط مقرر در دستورالعمل و سایر قوانین و مقررات، باید واجد شرایط اختصاصی مقرر در این پیوست نیز باشند.
طبق ماده نخست، برای آنکه شرکت متقاضی برای عرضه در بورس به عنوان شرکت نوپا و فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال شناخته شود باید حداقل دو شرط از شرایط ذکر شده را داشته باشد: «کسب‌وکار داده محور بر بستر اینترنت»، «کسب‌وکاری که بیش از 30 درصد از دارایی‌شان نامشهود باشد» و «متاقضیانی که کسب‌وکارشان کاربرپایه است».
در ماده 2 از متقاضی پذیرش خواسته شده است تا امیدنامه و طرح کسب و کار تایید شده توسط اعضای هیئت مدیره را به بورس/فرابورس ارائه کند. این امیدنامه بایستی شامل شرحی از کسب‌وکار و فعالیت‌ها، تشریح عملکرد شرکت (فروش و سودآوری) در طی سال‌های گذشته (پنج سال گذشته یا از ابتدای فعالیت شرکت، هرکدام کمتر باشد)، چشم انداز روشنی از سودآوری و تداوم فعالیت شرکت، طرح‌های توسعه آتی، سرمایه‌گذاران خارجی، جریانات نقدی ورودی و خروجی و … باشد.
ماده 3 این مصوبه، به بحث وثیقه‌های لازم جهت ضمانت اجرا اشاره دارد. بر این اساس استارتاپ متقاضی پذیرش در بورس موظف است پیش از عرضه اولیه، نسبت به وثیقه قرار دادن بیش از نیمی از سهام شرکت به تشخیص هیئت پذیرش، متعلق به کلیه سهامداران عمده و در صورت لزوم سایر سهامداران، نزد شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه با اعطای وکالت فروش به نقع بورس و فرابورس اقدام کند.
این وثیقه‌ها به عنوان ضمانت اجرای پایبندی به تعهدات موضوع این مقررات خواهد بود.
ماده 4 بورس و فرابورس را موظف کرده است قبل از طرح موضوع پذیرش استارتاپ در هیئت پذیرش، نسبت به استعلام موارد زیر از مرجع مذکور در ماده یک اقدام کند:
تاییدیه صلاحیت اعضای هیئت مدیره، مدیر عامل و سهامداران با مالکیت بیش از یک درصد شرکت
وضعیت مالکیت سهامداری متقاضی پذیرش تا سه لایه سهامداری و شناسایی ذینفع نهایی
شناسایی منشا پولی سرمایه شرکت و مباحث مربوط به پولشویی
مجوز عنوان دانش بنیان از طریق سامانه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت ها و موسسات دانش بنیان
طبق تبصره این ماده، متقاضی پذیرش موظف است در ارائه طرح کسب و کار خود به بورس/فرابورس، نسبت به تشریح اقدامات لازم شرکت برای حفاظت از اطلاعات کاربران سامانه‌های عملیاتی اقدام کند. علاوه بر این موظف است قبل از طرح موضوع پذیرش در هیئت پذیرش، نسبت به انجام استعلام در خصوص رعایت قوانین و مقررات مربوط به رقابت و منع انحصار از مرکز ملی رقابت و ارائه مستندات آن اقدام کند.
از لزوم تعهد مدیران تا ارائه گواهی‌های امنیتی برای پذیرش استارتاپ در بورس
ماده 5 را می‌توان یکی از مهم‌ترین بخش‌های این مصوبه دانست که تمامی استارتاپ‌های متقاضی در بورس باید آن را احراز کنند. این ماده به بحث طرح درخواست پذیرش استارتاپ‌ها در هیئت پذیرش پرداخته و شرایطی را برای آن تعیین کرده است. 5 شرط در این رابطه در نظر گرفته شده که کسب‌وکار متقاضی باید آن را احراز و مستندات لازم را ارائه کند.
طبق این ماده بایستی از مدیران و سهامداران عمده تعهدنامه کتبی گرفته شود تا الزامات دستورالعمل‌ها را رعایت کنند، سهام تحت تملک خود را به دیگری واگذار نکنند. همچنین این افراد به صورت همزمان و تا سه سال بعد از خروج از شرکت متقاضی پذیرش در بورس حق راه‌اندازی یا اشتغال در شرکتی مشابه را ندارند. آن‌ها بایستی الزامات حفاظت از داده‌ها و اطلاعات کاربران را نیز به طور مداوم رعایت کنند. گفتنی است نقض این تعهدات مشمول ضمانت اجرای پیش‌بینی شده در ماده 3 است.
استارتاپ متقاضی پذیرش در بورس بایستی مستنداتی از گواهی آزمون و ارزیابی امنیتی سامانه‌ها و زیرساخت‌ها که از مراکز مورد تایید مدیریت راهبردی افتا صادر شده را ارائه کند. مستندات امن‌سازی سامانه‌ها و سرویس‌های مورد استفاده شرکت در سطوح مختلف فنی، مستندات مثبت استخدام مسئول امنیت، گواهی کیفیت نرم‌افزارهای مورد استفاده شرکت از سوی مراکز مورد تایید مدیریت راهبردی افتا، گواهی سلامت و احراز اصالت نرم افزار از سازمان فناوری اطلاعات ایران و گواهی حق نشر، عرضه، اجرا و حق بهره برداری مادی و معنوی از نرم افزارها از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از دیگر مستنداتی است که باید ارائه شود.
تبصره‌ای برای متقاضیان ارائه دهنده خدمات میزبانی (هاستینگ) و مرکز داده (دیتاسنتر) در نظر گرفته شده و آن‌ها موظف هستند صرفا تاییدیه‌های مرتبط را از سازمان فناوری اطلاعات و سازمان پدافند غیر عامل اخذ و ارائه کنند.
همچنین ماده 6 این مصوبه متقاضی پذیرش را موظف کرده است پس از اخذ مجوز پذیرش و قبل از عرضه اولیه، نسبت به ارائه گزارش ارزش‌یابی شرکت اقدام کند. این گزارش بایستی توسط یک نهاد مالی دارای مجوز مرتبط از سازمان ارائه شده باشد. نهاد مذکور بایستی از خدمات کارشناسان رسمی منتخب کانون کارشناسان رسمی دادگستری یا مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه استفاده کند.
یکی دیگر از ضوابط اختصاصی تعیین شده برای پذیرش استارتاپ در بورس،به بحث عرضه اولیه سهام این شرکت‌ها می‌پردازد. ماده 7 بورس/فرابورس را موظف کرده است تا اگر نسبت دارایی‌های نامشهود به کل دارایی‌های یک استارتاپ مساوی یا بیشتر از 50 درصد باشد، سهام شرکت صرفا به سرمایه‌گذاران واجد شرایط موضوع دستورالعمل پذیره‌نویسی و عرضه اولیه اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران عرضه شود. تصمیمی که نشان از نگرانی‌های خاص سازمان برای عرضه اولیه عمومی این شرکت‌ها دارد تا مردم عادی، متحمل زیان نشود.
گفتنی است در صورتی که این نسبت کمتر از 50 درصد باشد، عرضه عمومی سهام شرکت به تشخیص هیئت پذیرش واگذار شده است.
طبق ماده 8 این مصوبه، استارتاپی که متقاضی عرضه در بورس است بایستی مدیران و کارکنان کلیدی خود را معرفی کند. همچنین مستندات اتخاذ ساز و اقدامات لازم جهت نگهداشت آنان و جلوگیری از ایجاد اختلال در تداوم فعالیت شرکت با فرض خروج یا سوء استفاده آن‌ها از شرکت را به هیئت پذیرش تسلیم کند.
ماده 9 نیز اعلام میکند در جلسات هیئت پذیرش با موضوع پذیرش شرکت‌های نوپا و فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال، حضور حداقل یک کارشناس مستقل در حوزه تخصصی شرکت‌های یاد شده به انتخاب مدیر عامل بورس/فرابورس الزامی است.
«مسعود طباطبایی» که تاکنون با عنوان مدیرعامل گروه علی بابا فعال بود به گروه اسنپ رفت. مدیرعامل سابق علی‌بابا، با عنوان «معاون توسعه کسب‌وکار گروه اسنپ و مدیر سرویس سوپرمارکت» کار خود را در گروه ...
«مسعود طباطبایی» که تاکنون با عنوان مدیرعامل گروه علی بابا فعال بود به گروه اسنپ رفت. مدیرعامل سابق علی‌بابا، با عنوان «معاون توسعه کسب‌وکار گروه اسنپ و مدیر سرویس سوپرمارکت» کار خود را در گروه اسنپ آغاز کرده و در مرحله اول، بر ارتقای کیفیت خدمات‌دهی در حوزه سوپرمارکت‌ها تمرکز خواهد کرد. پس از «علیرضا صادقیان»، طباطبایی دومین مدیر شناخته شده اکوسیستم استارتاپی ایران است که در ماه‌های اخیر جذب گروه اسنپ می‌شود.
«نیما قاضی»، هم‌بنیان‌گذار علی بابا، در همین رابطه به تاسیامگ گفت که اکنون مدیرعاملی گروه، مجدداً به «مجید حسینی‌نژاد»، هم‌بنیان‌گذار علی‌بابا منتقل شده است. او همچنین خبر داد که مسعود طباطبایی، همچنان در هیات مدیره گروه علی‌بابا حضور خواهد داشت. او درباره دلیل واگذاری سمت‌های اجرایی طباطبایی گفت: «این تصمیم در جریان یک تعامل دو طرفه و در مدتی از زمان گرفته شد و یک تصمیم ناگهانی نبود.»
از طرفی مسعود طباطبایی که به تازگی کارش را به عنوان معاون توسعه کسب‌وکار گروه اسنپ آغاز کرده درباره دلیل جدایی از گروه علی‌بابا به تاسیامگ گفت: «این اتفاق یک تصمیم یک روزه نبود. در ماه‌های اخیر به این جمع‌بندی رسیده بودیم که این‌کار انجام شود و به دنبال زمان و شرایط مناسب برای انجامش بودیم. در واقع این موضوع، یک تعامل بین من، مجید حسینی‌نژاد و هیات مدیره بود. انتهای آبان، روزهای آخر کاری من به عنوان مدیرعامل گروه علی‌بابا بود و سپس مجید حسینی‌نژاد به مدیرعاملی گروه برگشت و من هم عضو هیات مدیره گروه علی بابا شدم.»
مدیرعامل سابق علی بابا در پاسخ به این سوال که چرا گروه اسنپ را برای مرحله بعدی کاری‌اش انتخاب کرده به تاسیامگ گفت: «مجموعه‌های متفاوتی به من لطف داشتند و گفتگوهای متفاوتی شده بود اما آنچه من شخصاً دنبالش بوده‌ام این است که ببینم در هر فضا، چقدر می‌توانم تاثیرگذار باشم. طی گفتگوهایی که انجام شد، حس من این بود که اینجا می‌توانم تاثیر مهمی داشته باشم و به سمت اهداف خودم و مجموعه حرکت کنم تا به نتیجه دلخواه برسیم. واقعیت این است که من دوست دارم ارزش خلق کنم و با توجه به همین موضوع، پیروی گفتگوهایی که با این گروه داشتم نتیجه گرفتم که به اسنپ بیایم.»
حضور طباطبایی به عنوان عضو در هیات مدیره گروه علی بابا اما در حالیست که گروه اسنپ نیز یک پلتفرم فعال در حوزه گردشگری به نام «اسنپ تریپ» دارد. این موضوع چقدر می‌تواند باعث ایجاد تضاد منافع شود و اساساً برای آن چه راه‌حلی وجود دارد؟ طباطبایی در پاسخ به همین سوال گفت:
«گروه علی بابا و گروه اسنپ، به این موضوع کاملاً آگاه هستند و هر دو طرف هم با این موضوع مشکلی ندارند، البته تا زمانی که من در بخش گردشگری گروه اسنپ فعال نباشم. این توافق انجام و به شکل شفاف اعلام شده است که من قرار است بر همه حوزه‌ها به غیر از گردشگری، کمک و تمرکز کنم و تداخلی در این زمینه ایجاد نخواهد شد. از سوی دیگر چنین تجربه‌ای قبلاً هم در گروه اسنپ وجود داشته است. «شهرام شاهکار» از گروه دیجی‌کالا به گروه اسنپ اضافه شد و در همین گروه، در چند حوزه مختلف کار کرد ولی هیچ‌زمان در «بامیلو» که رقیب مستقیم دیجی‌کالا بود، فعالیتی نداشت. در نتیجه چنین تجربه‌ای در گروه اسنپ وجود داشت و از همین جهت می‌توان با خیال راحت گفت که مشکلی به وجود نخواهد آمد.»
او در پاسخ به این سوال که او به عنوان معاون توسعه کسب‌وکار گروه اسنپ، قرار است چه اقداماتی داشته باشد به تاسیامگ گفت: «به عنوان معاون به گروه اضافه شده‌ام اما در حال حاضر بر حوزه سوپرمارکت در گروه اسنپ تمرکز کرده‌ام و مشغول توسعه این لاین از کسب‌وکار هستیم.»
طباطبایی می‌گوید که هنوز برای ارائه جزییات بیشتر درباره تغییرات بعدی بخش سوپرمارکت زود است اما اعلام میکند که گروه اسنپ، بازار سوپرمارکت را تا جای ممکن گسترش خواهد داد:
«همانطور که در حوزه تاکسی، غذا و بخش‌های دیگر موفق عمل کرده‌ایم، به دنبال آن هستیم تا خرید آنلاین از سوپرمارکت‌ها را هم نهادینه کنیم تا به یکی از سرویس‌های اصلی مورد نیاز مردم تبدیل شود و افراد در سراسر کشور بتوانند از سرویس سوپرمارکت و روش‌های متفاوت ما در این حوزه استفاده کنند.»
